شرط اول برای آنالیز ریسک برنامه زمانبندی داشتن یک برنامه زمانبندی استاندارد، قابل اتکا و معتبر است. در واقع تمامی مواردی که در هفت بخش قبلی به عنوان موارد و اصول اساسی تهیه برنامه زمانبندی توضیح داده شد باید مجدداً بررسی شود، زیرا آنالیز ریسک زمانبندی کاملاً به کیفیت شبکه زمانبندی تهیه شده وابسته است.
این موارد حتماً باید مجدداً مورد بررسی قرار گیرند تا سلامت برنامه زمانبندی تایید شود:
آیا ساختار شکست کار به درستی تهیه شده است؟!
آیا فعالیتها به خوبی تعریف شدهاند؟!
آیا تمامی الزامات قراردادی نظیر قیدها و مایلستونها در برنامه زمانبندی دیده شده است؟!
آیا ارتباط بین فعالیتها، Lag و Leadها به صورت منطقی لحاظ شده است؟!
آیا برآورد مدت زمان فعالیتها بر اساس تخصیص درست منابع و محدودیتهای آن انجام شده است؟!
آیا شناوری فعالیتها به طور منطقی تخصیص یافتهاند؟!
و …
آنالیز ریسک برنامه زمانبندی از تکنیکهای آماری برای تعیین سطح اطمینان تحقق زمان اتمام پروژه استفاده میکند. تمرکز این آنالیز بروی عدم قطعیتها و تاثیر ریسکها روی مدت زمان فعالیتهاست. برآورد مدت زمان فعالیتها باید بر اساس محتملترین حالت (Most Likely) و نه بر اساس حالتهای خوشبینانه و بدبینانه انجام شود. همچنین ریسکها باید شناسایی شده و در سند Risk Register ثبت شده باشند.
اجرای آنالیز ریسک برنامه زمانبندی
آنالیز ریسک برنامه زمانبندی بر اساس شبیه سازی آماری انجام میشود که توزیع احتمالی در نظر گرفته شده برای هر فعالیت و نیز ریسکهای شناسایی شده و احتمال اثر آنها روی فعالیتها در این آنالیز اثرگذار هستند. آنالیز کمی که با استفاده از شبیهسازی آماری صورت میگیرد به این صورت است که توزیع احتمالی از زمان تکمیل هر فعالیت در نظر گرفته میشود و نهایتاً زمان اتمام پروژه با سطوح اطمینان مختلف به عنوان خروجی ارائه خواهد شد.
برای مثال فرض کنید زمان اتمام پروژه بر اساس زمانبندی اولیه تهیه شده 31 شهریور میباشد. بر اساس آنالیز ریسک انجام شده با سطح اطمینان 95% متوجه میشویم پروژه در تاریخ 30 دی به اتمام خواهد رسید. یعنی با 4 ماه اختلاف نسبت به برنامه اولیه. اینجاست که باید بررسی کنیم برای جبران این موضوع چه اقدامات و تغییراتی در برنامه اولیه باید اعمال کنیم و یا Risk Mitigation داشته باشیم و مجدداً آنالیز ریسک را انجام دهیم.
آنالیز ریسک زمانبندی فقط بروی مسیر بحرانی انجام نمیشود و کل برنامه را در نظر میگیرد زیرا در این شبیهسازی از آنجایی که مدت زمان فعالیتها در هر دور شبیهسازی ممکن است متفاوت در نظر گرفته شود، مسیر بحرانی نیز تغییر خواهد کرد و محاسبات بر این اساس انجام میشود.
جمعآوری دادههای ریسک
برای جمعآوری دادههای ریسک ممکن است 2 رویکرد داشته باشیم:
1- رویکرد Three-point Durations
2- رویکرد Risk Driver
در رویکرد Three-point Durations ریسک را در مدت زمان فعالیتها در نظر میگیریم و صرفاً برآورد مدت زمان فعالیتها بر اساس محتملترین حالت یا Most Likely نخواهد بود. در رویکرد Risk Driver ریسکهای پروژه شناسایی شده احتمال و وقوع آنها ارزیابی میگردد. سپس این ریسکها به فعالیتهای برنامه زمانبندی تخصیص مییابند. صرف نظر از اینکه از چه روشی استفاده میکنیم دادههای ریسک باید توسط افراد خبره و با تجربه مورد بررسی قرار گیرند.
آنالیز ریسک برنامه زمانبندی با رویکرد Three-point Durations
در این روش در زمان برآورد مدت زمان فعالیتها، 3 زمان خوشبینانه، محتمل و بدبینانه برای هر فعالیت برآورد میشود. حال بر اساس توزیع احتمالی انتخاب شده که میتواند توزیع بتا، نرمال یا مثلثی باشد شبیه سازی (عموماً شبیهسازی مونت کارلو) انجام میشود.
در این شبیه سازی نرمافزار به صورت کاملاً تصادفی و با تکرار زیاد مثلاً 1000 بار، هر بار فعالیتها را با یکی از مدت زمانهای خوشبینانه، محتمل و بدبینانه در شبکه زمانبندی قرار داده و محاسبات را انجام میدهد و نهایتاً تاریخ اتمام پروژه با سطح اطمینانهای مختلف در قالب نمودار به ما ارائه خواهد شد.
آنالیز ریسک برنامه زمانبندی با رویکرد Risk Driver
در این رویکرد ریسکهای پروژه شناسایی شده و در سندRisk Register ثبت میشوند. سپس احتمال و اثر وقوع آنها ارزیابی میگردد. حال این ریسکها به فعالیتهای برنامه زمانبندی تخصیص مییابند و اثرشان روی برنامه زمانبندی بررسی میشود. در واقع در این رویکرد احتمال وقوع ریسکها هم وارد محاسبات میشود و تاثیر ریسکها را از چند جنبه در نظر میگیریم.
در این رویکرد اثر ریسک را در سه حالت خوشبینانه، محتمل و بدبینانه با ضرایب مشخص در نظر میگیریم. در این رویکرد ممکن است یک ریسک به چند فعالیت تخصیص داده شود.
اولویتبندی ریسکها و فعالیتها
در این بخش میخواهیم ریسکها را اولویتبندی کنیم و متوجه شویم کدام ریسک بیشترین تاثیر را روی برنامه زمانبندی دارد و اهمیت فعالیتها را از منظر ریسک مشخص کنیم تا بر این اساس بتوانیم برنامه پاسخ به ریسک یا Risk Mitigation مناسبی تدوین نماییم.